නේපාලයේ බොහෝ සිද්ධස්‌ථානය බ්‍රහ්මණයන් හින්දුන් හා බෞද්ධයන් යන සියලු භක්‌තිකයන්ගේ පූජාවට බඳුන් වන පන්සලේ තාප්පය දිගට අත ගැසූ සැණින් කැරකෙන බෙර රවුම් වැටක්‌ දැකගත හැකිය. ඒවායේ ජිවිත රටාව පිළිබඳ කිසියම් පාඨ ලියා ඇති බව අපගේ මාර්ගෝපදේශක විජයසිං පැහැදිලි කරන ලදී. ආරාමය වෙත යන අය එම බෙර වලට අත් තබමින් ඒවා කරකවමින් යන අයුරු අප දුටුවේය. එසේ කිරීමේදී ජීවත කාලයේදී තමන් කල පව් කමා වන බව ඔහුන්ගේ ආගමික චාරිත්‍රයකි. අපේ දරුවන් දෙදෙනාට එය විනෝදාත්මක ක්‍රියාවලියක් විය. නමුත්‍ මට එකවරම මතක් වූයේ, ලාංකික ජනතාවට හිටං හුටං සිදුකරන අපරාධ වල පව් කමා කිරීමට මෙම බෙර රවුම් ජිවිත කාලය කරකැවීමට කාලකන්නි හිටං ව නේපාලයට නෙරපා දමන කාලය ලගදීම අපට උදාවන බවයි!!!
………………………………………………….
නේපාලයේ අභිමානවත් ගෘහ නිර්මාණ…
හිමාල පර්වතය හා චීනය උතුරින්ද, බටහිරින් ඉන්දියාව වට කොට ඇති නේපාලය වර්ග සැතපුම් 56827 ක භූමි ප්‍රමාණයක්‌ වසා පැතිරී තිබෙනවා. නේපාලයේ ජනගහනය දසලක්‌ෂ තිහක්‌. විශාල රටවල් අතරින් නේපාලයට හිමිවන්නේ 93 වැනි තැන. ලෝකයේ දුප්පත් රටවලින් එකක්‌ යෑයි හැඳින්වුවද භූගෝලීය වශයෙන් පොහොසත් භූමියක්‌ වන නේපාලයට ලෝකයේම උසම කඳු ශිඛර 10 ක්‌ හා එවරස්‌ට්‌ කඳු වැටියට මායිම් පිහිටීම වැදගත් වෙනවා. හින්දු හා බෞද්ධාගම නේපාලයේ වැඩිදෙනා අදහන අතර ඉන් වැඩි පිරිසක්‌ හින්දුන්. එහෙත් ජනතාව හින්දු බෞද්ධ යන වෙනසකින් තොරව ආගමික වත්පිළිවෙත්වල ඉතා සාමකාමීව යෙදෙන බව පැහැදිලිව දක්‌නට ලැබුණා. බෞද්ධාගමේද විවිධ ප්‍රභේද දකින්නට ලැබුණා. හිමාලයානු බුද්ධාගම, කත්මණ්‌ඩු බුද්ධාගම, මහායාන, ථෙරවාදී වශයෙන්. නේපාලයට එම නාමය ලැබී ඇත්තේ විශේෂිත, අර්ථයකින් “භැ” යනු ස්‌වභාවයෙන් ගොඩනැගුණු අරුත ගන්නවා. “ඡ්ක්‌” යනු ආරක්‌ෂිත දේශය යන්නයි. කලක පටන් නේපාලයේ තිබුණේ රාජාණ්‌ඩුවක්‌. කලකට ඉහත රජ පවුලේ සිදු වූ ඝාතනයෙන් පසුව එහි රජු වන්නේ ජිනේද්‍රසිංහ රජතුමායි. නේපාලය ෆෙඩරල් ජනරජයක්‌ වූ පසු එහි ප්‍රථම ජනපති ලෙස 2008 ජූලි 23 දා පත්වූයේ රාම් බැරන් යාදෙව් මහතාය.
නේපාලය අගනුවර වන කත්මණ්‌ඩු නගරය එකවිට බැලූ බැල්මට දැසට අසුවන නගරයක්‌ නොවේ. එය විශාල ප්‍රදේශයක විහිදී පැතිරී ඇති නගරයක්‌. නගරයේ ඇතැම් කොටසක අඩක්‌ ඉදිවුණු මාර්ග හා දූවිලිවලින් ගහන වූ බිම්කඩවල ඇති කුඩා පැල්පත් හා පෙට්‌ටිකඩ දැකගත හැකි වෙනවා. එමෙන්ම සැලැස්‌මකින් තොරව ඉදිවුණු කඩපේළි සහිත මංමාවත් තුන්වන ලෝකයේ ඉරියව් පිළිබිඹු කරයි. ඒ අතර සැලසුම් සහිතව ඉදිවූ අලංකාර ගොඩනැඟිලි ද දැකගත හැකිය. බොහෝ ගොඩනැඟිලි ගඩොලින් බැඳ පිටත කපරාරු නොකළ බවක්‌ පෙන්නුම් කරනවා. කත්මණ්‌ඩු නගරයේදී ජීවමාන ළමා දෙවඟනක්‌ (Livini Goddes) ගැන කවුරුත් කතා බහ කරනව. සංචාරකයන් නොවරදවා යන විවිධ ආගමික හා සංස්‌කෘතික වටිනාකම් සහිත ස්‌ථාන රැසක්‌ කත්මණ්‌ඩු නුවර ආශ්‍රිතව තියෙනවා. ඒවා වැඩි හරියක්‌ හින්දු හා බෞද්ධ සිද්ධස්‌ථාන. ඒවා ඉතා පෞරාණිකයි. ඒ වගේම ගාම්භීරයි. අභිමානවත්. ගෘහ නිර්මාණ හා කැටයම් ශිල්ප කලා අතින් ඉතා ඉහළයි. එම සිද්ධස්‌ථානවල ඇති ගෘහයන්හි කපා ඇති ලී කැටයම් ඉතා සියුම් අලංකාරවත් ඒවා. ඒවා ඉතා සංයමයකින් හා ඉවසීමකින් යුතුව අති දක්‍ෂ කලා ශිල්පීන් විසින් කළ ඒවා බව පේනවා. ලීස්‌තර හා කැටයම් යෙදූ ඇතැම් කණුවල කාමාශක්‌ත ඉරියව් රැගත් ස්‌ත්‍රී පුරුෂ රූප නෙළා තිබෙනු අපට දැක ගන්නට ලැබුණේය. ඒවා එක විටම කෙනකුගේ ඇස ගැටෙන්නේ නැත්තේ ඉතා ඉහළ වහල් තලයට ආසන්නව නෙළා ඇති නිසයි.
මේ සිද්ධස්‌ථාන අතර පසුපතිනත් (PashuPatinath) දේවාලය (6 වැනි ශතවර්ෂය) කත්මණ්‌ඩු ඩර්බා චතුරස්‍රය (15 – 18 ශත වර්ෂ) වන්ගුනාරායන් (3 වැනි ශත වර්ෂය) ස්‌වයං බුනාත් ස්‌ථූපය හා විහාරය එහි ඉතා අලංකාර ලෙස ඉදිකරනු ලැබූ ධවල ස්‌තූපයක්‌ ඇත. මෙයට (Monkey Temple) යනුවෙන් ද නම් කරනවා. බොහෝ වඳුරන් විහාරය අසල සැරිසරමින් සිටිනු දකින්නට ලැබුණා.
මේ සියලු ස්‌ථාන ලෝක උරුමයන් ලෙස නම් කොට තිබෙනවා. (Bhaktapur) බක්‌තපූර් නේපාලයේ පැරැණි ප්‍රධාන නගරය ලෙසයි හඳුන්වා තිබුණේ. එහි අසිරිය බලා ගැනීමට සංචාරකයන් අමතක කරන්නේ නැහැ. සිත් වශී කරන සංස්‌කෘතික අංගයන්ගෙන් යුක්‌තයි. ආක්‍රමණවලින් විනාශ වී ගිය ද ඉතිරි වී ඇති අංග පැරැණි ශ්‍රී විභූතිය මනාව විද්‍යමාන කරනවා. චිත්‍ර, ප්‍රතිමා, මූර්ති, පෙදරේරු වැඩ, වඩු කාර්මික නිපුණත්වය, තඹ ප්‍රතිමා, පැරැණි මැටි බඳුන්, මාල, අලංකාර කිනිසි, ශිව, පාර්වති ප්‍රතිමා මෙහිදී දැක ගන්නටත්, මිලදී ගන්නටත් පුළුවන්. දිග මේස මත ඉතා කදිම ලෙස පිළිවෙළට තබා ඇති මේ භාණ්‌ඩ දෙස එකවරක්‌ පමණක්‌ බලා යන්නට සිත් දෙන්නේ නැහැ. මේ නගරයේ වසර සිය ගණනක්‌ ඈත අතීතයේ සිට හින්දුන් හා බෞද්ධයන් සමගිව ජීවත් වී ඇති බවට සාධක තියෙනවා. මෙය Newari (ශාක්‍ය) සංස්‌කෘතිය නමින් හඳුන්වනවා. නගරය පුරාම පැරැණි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය අනුව තැනූ සුවිසල් මහල් නිවාසවලින් පිරී පවතිනවා. කෘෂ්ණ දෙවිඳුන්ට වෙන් වූ මාලිගය අබියස ගායක කණ්‌ඩායමක්‌ බජන් ගී ගයනු අපට අසන්නට ලැබුණා. එය ඉතා කන්කළු වගේම සිත්කළු දැක්‌මක්‌. ඒ සුන්දර දැක්‌ම කවදාවත් අමතක වෙන්නේ නැහැ. එම ගී රාවය දැනුත් ඇහෙනවා වගෙයි.
නවීනතම ගොඩනැගිලි පිරි බටහිර රටවල් වලට වඩා ආසියාවේ අභිමානවත් උරුමයන් දැකබලා ගැනීමට ඔබත් නේපාලයට ගිහින් ආවොත් නරකද? අපට දින 9 ක මේ ගමන සංවිධානය කර ගැනීමට අපට සහාය දැක්‌වු ඇල්පයින් සංචාරක ආයතනයේ නේපාල ජාතික චෙන්දුප් ට මෙන්ම මා සමග සමකාලීන කිව් නගරයේ අධ්‍යාපනය ලැබූ තමරා ට අපගේ ස්‌තුතිය පිරිනමු.
දෙවන දිනය 05.01.2018: ස්‌වයංබුනාත්, බක්‌තපූර්, පටාන් නගරය සහ බුධ්දනාත්.
